08 februari 2008

BEAU MONDE

EEN SLAGERSZOON MET EEN TOGA

'ER ZITTEN BOEREN AAN DE BALIE'

Madame Dédain...


‘Aan de balie zijn er zelfs advocaten van wie de vader beenhouwer is. Er zitten boeren aan de balie.’

Dixit Dame Françoise Desguin (68), advocate en echtgenote van Herman De Croo in de Juristenkrant. Dame Desguin viert dit jaar haar 35ste jaar aan de balie van Oudenaarde. De Juristenkrant wou van haar weten of ze in al die jaren dingen heeft weten veranderen.

Dame Desguin: 'Oh ja, zekers. Er is een andere sociale klasse bijgekomen. In mijn tijd waren het hoofdzakelijk kinderen van advocaten en magistraten, minstens van universitairen. Maar nu! Nu zijn er aan de balie van Oudenaarde zelfs advocaten waarvan de vader beenhouwer is. Niks tegen beenhouwers maar enfin... Af en toe tonen ze toch dat ze geen manieren hebben, hé. Er zitten boeren aan de balie hé.'

En de democratisering van onze universiteiten dan?

Dame Desguin: 'Het is geen democratisering van het beroep, maar een vulgarisering. Er is een verschil tussen de twee, hé.'

De zeden aan de balie, die zijn volgens Dame Desguin 'verwilderd'.

Dame Desguin: 'Men is veel agressiever geworden, in woorden en in brieven (...) Men blaft u af.'

Deze uitspraken lokken een storm van verontwaardiging uit, in de pers, in lezersbrieven, bij de boeren en bij mensen van wie de vader beenhouwer is. Dame Desguin is er ziek van. Van de reacties weltverstaan, niet van haar uitspraken. Ach, ze heeft het zelf allemaal zo niet bedoeld. Geschrokken dat ze is. En daarbij, haar man is zelf een fruitboer.

Ik onthou me van commentaar. Ik wil Dame Desguin namelijk niet nog meer aan het schrikken brengen. Als zoon van een altijd al dode papa ben ik namelijk niet bij machte om Dame Desguin in haar voorname voortreffelijkheid van antwoord te dienen. Al had ik best wel willen tekenen voor een papa slager, een papa boer of een papa tout court. Was hij er maar (niet) geweest... Tot overmaat van ramp moeten mijn drie bloedjes van kinderkens door het leven als het nageslacht van...een journalist en schrijvelaar.

(Mon Dieu, un scribouillard! Un noircisseur de papier! Dieu les garde!)

Ter overweging, bij de ballon Fine Napoléon of de Elixir d'Anvers, misschien toch dit. Ook ter attentie van godbetert 'god-ge-leerde' Rik Torfs die in zijn column één van zijn studentes meende te moeten belachelijk maken:

Hoogmoed komt voor de val.

(Parbleu! Sapristi! Zut alors! Doux Jésus!)

LA VIE EN PROSE


‘Finalement, ce livre sur Sagan m’a bouleversée. Quel destin!’
‘Oui, pas banal. Coke au réveil, morphine au dodo. L’écriture au Maxiton, à la Corydrane comme Sartre. Puis sa lente descente aux enfers. Amphétamines. Alcool. Jeu. Accidents de voitures. Overdoses,. Mariages bidon. Bi-sexualité non avouée. Milliards en droits d’auteurs partis en volûtes. Rapatriements en catastrophe par Falcon présidentiel. Mitterrand devant sa porte close. Playboys pique-assiette de profession. Vautours. Voyoux genre Dédé la Sardine. Ruine. Grand vide existentiel. Puis finalement grand vide tout court.’
‘Sa vie est un roman.’
‘Du Scott Fitzgerald. Avec une amitié fidèle tout de même, l’écrivain Bernard Franck.’
‘Mais le plus étonnant dans tout ça…’
‘C’est son salon bondé. Avec Bardot, Johnny Hallyday, les Rotschild et tout ce que la France peut compter de people. Et puis elle qui se retire tout doucement dans sa chambre pour y lire seule. Proust, Stendhal, Styron, Sartre.’
‘Sagan, c’est pourtant l’anthologie du superficiel et du superflu non?’
‘Attends. Il y a ce prof de Sorbonne, grand grammairien, qui découvre aujourd’hui une oeuvre sous-estimée. Non pour teenagers, comme tout le monde l’a toujours prétendu. Mais à travers la sensualité et l’indolence un classicisme qui remonte à la Fontaine.’
‘Je me souviens un soir ches Pivot avec Hugo Claus…’
‘Elle bafouille, oui. Claus n’en revenait pas. Mais il s’avère que ce begaiement lui a servi en écriture. Cette façon de faire des phrases gigognes à coulisse. Très fines. Des phrases avec des effets de ralonges. Cette réouverture typiquement Saganesque. Cette cadence. Ces allitérations. Ces assonances. Ces jeux de consonances. Ces anaphores. Sagan qui s’amuse avec la phrase, comme un jeune chat pousse une souris.’
‘Elle joue, quoi.’
‘Pas quand elle écrit. Elle, la joueuse du 8 qui un matin à Deauville lui fait gagner son manoir, ne joue pas au hasard en écriture. Bien au contraire. Elle fabrique sa phrase en finesse astucieuse. La déconstruit grammaticalement. Puis la rattrape d’un coup de patte habile. La coulisse. La fait glisser par retouches légères.’
‘Et ça donne cette petite musique?’
‘Exactement. Ce style d’une force douce et insensible dont parle Sartre. Son vieil ami aveugle. Pour elle il s’arrache à l’omniprésence de la Beauvoir. Et elle lui coupe patiemment son steak au poivre, chez Lipp. Touchant. Sartre et Sagan. Couple mythique. Monstre sacré et petit monstre. Pour qui les garçons, ceux de la mauvaise foi existentielle, se mettent au garde à vous. ‘
‘Reste plus qu’à attendre sa consécration posthume en Pleiade.’
‘Son fils Denis Westhoff, gamin qu’elle a fait avec le mannequin homo Bob Westhoff, s’en occupe.’
‘Le cul dans le beurre, lui. Les droits d’une oeuvre déjà mythique?’
‘Un million d’euros de dettes qu’il hérite, le pauvre. Qu’il rembourse au fisc par petits projets. Genre Sagan à New York et revente de ses reportages, de ses interviews et répliques. Mais Sarko promet d’arranger tout cela.’
‘En attendant elle reste bien absente des librairies.’
‘Horsmis pour ‘Bonjour Tristesse’ et ‘Sagan’ chez Robert Laffont dans la Collection Bouquins, fondée par son autre homme Guy Schoeller. ’
‘Tous ces hommes qui adoraient ce petit bout de femme...’
‘Parce qu’adorable et généreuse. Sauf sur la fin. Là elle vire tout le monde. Meurt dans les bras de la brave Marie-Thérese Le Breton. Qui se recueille sur sa tombe, y ceuillant des trèfles. A deux fois quatre feuilles, évidemment.’
‘Et les hommes?’
‘ Tous les hommes de sa vie ont disparus comme elle.’
‘Elle repose où? Au Père Lachaise? A San Michele?
‘Cajarc. Dans son Lot natal. Avec son amie lesbienne Peggy Roche.’
‘Quelle histoire!’
‘Un roman je te dis. Du Piaf , mais bourge. Un film à venir. Sans aucun doute.’

*
‘Autre chose à lire? Je n’ai plus rien à me mette sous la dent. Ici les jours se suivent et se ressemblent. La mer scintille, se fait belle pour le printemps. Tu devrais venir nous rejoindre.’
‘Annie Ernaux’.
‘Annie qui tu dis?’
‘Ernaux. Prix Renaudot pour La Place. Tout le contraire de Sagan. Elle fouille, Ernaux. Elle décante. Elle distille son passé en Normandie, à Yvetot. Tout en se refusant toute poésie du souvenir. Le souci de la vérité. Les Années, ça se titre. Vient de sortir chez Gallimard.’
‘Et ça ta plu?’
‘Beaucoup. Déjà que j’avais aimé La Place et La Honte. Les Années, c’est son grand livre. Celui qu’elle ne pensait plus pouvoir écrire pour cause de cancer.’
‘Les années…ça parle de quoi?’
‘L’inventaire d’une vie depuis ’40. Tu devrais aimer, toi qui es née à Paimpol en ’40. Tout dans le détail. Expressions. Marques. Moeurs. Le shampooing Dop, le parfum Bourjois, avec un J comme joie.’
‘Comment elle fait pour retenir tout ça?’
‘Mémoire gigantesque. Plus les souvenirs personnels. Photos. Journal. Notes. Le journal intime comme déversoir. Matériau brut. Et puis, très fort, la notion de distance. L’écriture distante, ce sentiment d’être une transfuge. Elle, la prof de lettres. Avec cette maman épicière. Avec ce papa cafetier, venu d’une autre planète. Le papa qui tape, claque les portes, fait reluire son assiette avec son bout de pain. Pas besoin de lave-vaisselle. Ellle se met en position d’ethnologue. Peu ou pas de nostalgie. Et puis cette magnifique mémoire familiale. Les discussions de table. Les chansons qu’on chantait au dessert. ’
‘Comme chez nous, avant?’
‘Et puis quand tu quittes la table, tu quittes un monde. Tout ton monde. Néanmoins saisir en écrivant cette durée qui constitue ton passage sur terre, à une époque donnée.’
‘C’est pourquoi tu n’arrêtes jamais d’écrire, toi non plus?’
‘Cesser d’écrire c’est comme retomber dans la vitesse. Dans la pente du temps.’
‘La vitesse de Sagan?’
‘La vitesse de son Aston-Martin pliée vite et bien sur les grands chemins du destin. Sagan et Ernaux, deux styles de vie. Deux styles d’écriture. Ce qui serait bien, ce serait la petite musique de Sagan sur fond distant d’Ernaux.’
‘ Ce qui donnerait quoi?’
‘Du Proust. Mais alors de notre temps retrouvé.’

‘La vie en prose’. ‘Journal Intimide.’
Copyright: Stef Vancaeneghem.

07 februari 2008

BLUE MOON


13.

‘Schrijver, je moet noteren wat er in Bloemfontein gebeurt ook al valt daar geen bal te beleven. Je moet daar waar mijn Sarie Marijs woon, John Michael Coetzee achterna. Naar indianenfluitjes gaan zitten luisteren in de Andes. Op wild horses draven dat je gat er zeer van doet. All the pretty horses van Cormac Mc Carthy achterna. Je nat vingertje opsteken. Voelen van waar de wind waait in Mongolië. Daar dan een vuistdik meesterwerk over schrijven. Doordrongen van oude mythen en sagen, van versleten volkeren en hun rare rituelen. De Lévi-Strauss van je tijd moet je zijn of anders niks. Als je schrijver wil zijn, moet je hier weg. Nu. Ik zal je naar Zaventem voeren. Naar Charles de Gaulle. Naar Deurne. Schiphol. Frankfurt. Weg. Nu. Naar de evenaar. Naar de tropen. Naar de poolgebieden. Naar de randgebieden. Naar de binnenlanden. De zijderoute. De rumroute. De slavenroute. Niet de Vlaamse Ardennenroute. Niet de Eddy Merckxroute. Niet de Hermesroute. Niet de Adriaan Brouwerroute. Niet altijd blijven hangen in dit klotedal waar nooit wat anders gebeurt dan dat de bakker bij nacht rovers van zijn automaten achterna zit en hun vet geeft. Met de vuisten bloot en al de rest ook. Zo dat ze zijn klokwerk horen luiden. Je bent schrijver maar je gaat nooit weg hoe komt dat? Hoe kan je van hieruit zitten schrijven omtrent de vaart der volkeren en de zin van het zijn? Je haalt je filosofie uit je boeken niet uit je leven.’

Cherubijn Gevaert wil me altijd al weg van hier. Bedoelt het goed. Wil dat ik mijn literaire horizon verruim. Nieuwe indrukken opdoe. Materie. Achtergrond. Decor. Research ter plekke. De visu. Vécu. Want leef ik wel? Nee meneer ik leef niet. Want ik rook niet. Ik ben nooit zat. En altijd alles onder controle. Waarom doe ik niet zoals hij. Mij eens goed laten gaan. Uit de bol gaan. Mijn grenzen aftasten. Hij vindt me te honkvast. Dat vooral.

Het is onze eindeloze discussie. Ik over reizen in je kop, in films en boeken. Hij over onderweg zijn met pen en knapzak. De sfeer opsnuiven. Het leven ruiken, de geuren en de kleuren. Hij heeft het over de wereld die ik moet gezien hebben en niet ken. Hij heeft gereisd. Overal. Hij heeft de wereld gezien maar niks geschreven en er weinig over gezegd. Behalve dat hij alles nu gezien heeft en dat er niks is om over naar huis te schrijven. Zodus. Dat het lang vliegen is. Dat zijn benen er pijn van doen. Dat hij blij is dat hij niet verlamd in een karretje zit vanwege trombose. Dat die vervloekte jetlag steeds langer in de kleren blijft hangen. Dat hij de volgende keer een ongeluk zal begaan om er eentje te mogen roken.

Behalve het hellend vlak van Ronquières heb ik niks gezien en heel veel geschreven. En nog houdt dat niet op. Een kwarteeuw mijn eigen werelden bereizen. Een kwarteeuw onderweg naar het einde van mijn gedachten.

Ik weet het: Cherubijn Gevaert is geen naam om door het leven mee te gaan. Wie noemt er nu zijn kind Cherubijn? Behalve Cherubijns mama Julia Laevens, die verzot was op cherubijnen. Haar huis hing er vol van. In onze stad noemt iedereen Cherubijn Gevaert kortweg: 'Che Gevaert'. Sommigen gaan een stap verder, noemen hem ‘Che Guevara’. Ofschoon hij Cuba een dictatuur noemt en Fidel een tiran.

Che is mijn maat. We zijn het over alles oneens. Ook daarover. Maar voor de rest zijn we vrienden voor het leven. Ik ben hier goed in mijn dal zeg ik hem. Waarom zou ik elders gaan zoeken wat ik hier gevonden heb?

‘Wat heb je dan gevonden?’
‘Wat jij elders zoekt.’
‘Wat zoek ik elders?’
‘Het doorgronden van het bestaan.’
‘Ha bon.’
‘En wat er in het hart zit van de mensen.’

Waarom zou ik de Bruce Chatwin moeten gaan uithangen in Patagonië? 'The Songlines' van de Australische aborigines gaan noteren in reisschriftjes? Waarom zou ik, zoals Paul Theroux aan de Mosquito Coast van Honduras, in de jungle naar het ideale bestaan gaan speuren? Terwijl ik hier onder mijn neus de trein in de tunnel van Louise-Marie zie duiken.

Als een denderende
penetratie
van staal
in de zachte
warme donkere
weelde van moeder aarde.

Waarom zou ik, als VS Naipaul corruptie in Centraal-Afrika gaan observeren? Als het beste boek van Vidiadhar Surajprasad toch gaat over thuisland Trinidad? En wie heeft er ooit verder gereisd dan Ferdinand Bardamu, in het hoofd van Louis-Ferdinand Céline. Dan Harry Potter, in de verbeelding Joanne Kathleen Rowling?

Als ik langs de glimmende akkers stap aan Keizerrei en Romeinse Heirweg dan zie ik mijn hele wereld in al zijn schoonheid. Vanuit het dal vang ik dan alle Geruchten op, wat er leeft in het hart van de mensen.

Dat de Hongaar de mensen van de wasserij aan de Lange Haag bewerkt heeft.
Dat de man in de herberg op de hoek van de Steenweg naar de Walen vrouw en schoonmoeder en visjes de kop heeft ingeslagen er dan, vermomd met pruik, per trein vandoor is.
Dat een man uit Louise-Marie zijn hele gezin heeft uitgemoord. Ook de parkiet.
Dat een vrouw een andere vrouw geld heeft gegeven om haar man te bewerken met een mes. Op carnaval.
Dat de antiquair uit de Kasteeldreef dood is teruggevonden. In de koffer van zijn wagen.
Dat deze stad transitoord is naar snelle weelde. Op een andere plek onder de zon.
Dat deze plek er een is zoals alle andere plekken ter wereld. Met een mooie buitenkant en een donkere onderkant.
Dat de reis naar het einde van de nacht hier soms leidt naar de laatste overdosis van de verslaafde dokter. Naar de kogel in de kop van de foute burgemeeester. Naar de kogel in de kop van de berooide zakenman. In zijn laatste bad.

Maar voor de rest, zo vertel ik mijn maat Che, gebeurt hier nooit wat in dit klotedal. Alles kits. Schaapjes op het droge. Brave schaapjes binnen. Boze wolven buiten.

Niks gebeurt er. Helemaal niks. Behalve dat we met onze Snukkende Snaren nu en dan onze levensliederen zingen. Na de repetities luisteren we naar de avonturen van Solangeke, in de Silicon Valley. En naar haar mama Kitty. Die ons vertelt dat de gokchinees een valies op haar toog heeft gelegd met wel veertig miljoen erin. Om de spelers van de club mee om te kopen.

Ik vraag Solange of ze het boekje van Travel Connections al heeft. Ik wil wel eens naar Kos, het eiland rond gaan fietsen. En geen schriftjes in mijn reistas. Mijn maat Che wil me naar Charleroi voeren. Als ik maar weg ben uit dit klotedal maakt het hem niet uit waar ik heen vlieg. Als schrijver moet ik vooral veel indrukken opdoen.


‘Blue Moon’. Roman.
Illustratie: ‘Morning has broken’.
Copyright: Stef Vancaeneghem.

06 februari 2008

DE BENIEUWDE RONSENAAR


WAAROM NIEMAND HET VERHAAL SCHRIJFT
VAN DE GEWONE RONSESE POLITIEMAN


Er is een verhaal dat ik vaak hoor maar nergens lees. Het verhaal van de champetter, gardevil, ordehandhaver, arm der wet, flik. Het is het verhaal van de gewone politieman die in zijn krant zo’n ogenschijnlijk onschuldig zinnetje leest als: ‘We moeten de problemen pas oplossen als ze zich aanmelden’.

Wel: dag na dag melden ze zich bij hem aan, die problemen. Bij hem zijn het geen holle frasen maar dagelijkse kost. Letterlijk en figuurlijk. Geen woorden maar werkelijkheid.


Waar hij ook komt, hij wordt er rechtstreeks mee geconfronteerd. Op plaatsen waar niemand zich nog toont. Hij ziet er mensen die door het dak gaan. Gedronken hebben, gevochten, gestolen, geschoten, geslagen, gemoord.

Waar de noodoproepen hem ook brengen, bij dag en bij nacht: altijd moet hij de problemen van deze agressieve samenleving zelf oplossen. Meteen. Snel en efficiënt moet hij met zijn maats de beste houding en actie inschatten. Tot nut van ’t algemeen: terwijl de rest van ’t algemeen in bed ligt.

Hij zal geduldig inpraten, waar nodig kalmeren, ingrijpen, verbaliseren, arresteren. Het lot brengt hem in de eerste linie van de problemen. Soms in de vuurlinie ervan. Zoals het lot besliste in Lot voor die zo jonge collega.

Hij zal verwijten horen. Dat hij te laat komt, teveel laat begaan, niet hard genoeg ingrijpt of dan weer te hard. Gratuit zal hij uitgescholden worden: door geboefte en schorem. Hij zal geringschattend weggehoond worden door het domdenken en het doemdenken. Geconfronteerd zal hij worden met agressie, met individuele en collectieve bedreiging.

Hij zal een hoop zottigheid naar de kop krijgen. Soms in een taal die de zijne niet is. Dat de politie nooit dit, dat de politie altijd dat. Toch zal hij vastberaden doen wat paleis, parlement, gemeenteraad en goegemeente van hem verwachten. Hij zal de wetten van het Belgische volk doen toepassen. En hij zal daardoor soms voor racist versleten worden, ofschoon hij dat niet is. Al denkt hij vaak dat een mens het voor minder worden zou. Hij zal geconfronteerd worden met bendevorming en kliekjesvorming. Toch zal hij zijn werk doen.

Zijn geliefde en zijn kinderen zullen hem morgenochtend bij zijn thuiskomst na een lange enge nacht vol kommer en kwel, net voor school, vragen hoe het vannacht was op dienst, paps?

Pro deo en godgeklaagd

Hij zal hen wijselijk de details van al die vunzigheid uit de onderkant van het bestaan besparen. Geplet als hij zich voelt tussen al zijn idealen en goede bedoelingen en het alom heersend onbegrip voor zijn situatie, in een maatschappij die drijft op oppervlakkigheid en alles zo graag op één hoopje gooit. Vermalen als hij wordt in zijn leven van gewone politieman. Waarin elke billijk ingrijpen meteen wordt aangegrepen en aanklaagd als uiting van racisme.

Hij zal zijn werk doen. Dag na dag zal hij ervaren hoe dezelfde schurken die hij met veel geduld en moeite oppakt, even later alweer vrij op de lettertjes van de wetgeving rondsurfen in de binnenstad. Hoe dezelfde herrieschoppers, dieven, dealers, overvallers met hun pro deo advocaat link en godgeklaagd alweer door de mazen van de tolerantie glippen. Hoe ze in aanmerking komen voor een zogeheten tweede kans of een voorlopige vrijheid die dra weer wordt verknald met recidive. Verknald: soms figuurlijk, soms letterlijk.

Hij zal in zijn gezicht uitgelachen worden. Tenslotte zal hij zelf bij wijze van 'wraakmaatregel' hardhandig worden aangepakt op carnaval, de nacht dat maskers mogen. Verrot en werkonbekwaam geslagen.

Een mens van goede wil gewoon

Gaandeweg zal hij aldus steeds meer geïsoleerd geraken. Tussen zijn oprechte wil om in alle omstandigheden mens te zijn én het misbruik van zijn democratische reflex en tolerantie. Hij wil niet, nog niet, toegeven aan verzuring en verbittering. Maar soms, heel soms geraakt hij net zoals sommige van zijn collega’s diep ontmoedigd. Soms denkt hij eraan om zijn insigne in te leveren, een andere job te zoeken. Zorgeloos aan de band bij Volvo ofzo. Niemand die toch nog naar hem luistert. Wie luistert er naar het verhaal van een gewone politieman?

Doer en nees
doer giene
meins
da wei
wa da
ne sjampeeter
kan beleiven...

Liedjes om te lachen ja, dat wel. Maar niemand die zijn echte verhaal eens optekent. Want wie zijn story schrijven zou, die zou bij de alleen zaligmakende politiek-correcte-goegemeente meteen doorgaan voor reactionair. Voor lakei van extreem rechts. Voor waterdrager van populistisch rechts. Voor bange blanke burgerman. Voor politiek hoogst oncorrecte. Wie zo’n verhaal schrijven zou, die zou ervan verdacht worden een racist te zijn. Bij de weldenkende loft-en kaviaar-linksen van deze wereld.

Laffe bivakmutser maar met Browning

En daarbij, niemand zou zijn verhaal toch geloven. Het verhaal over een gewone flik die ook maar een mens is. Die er dag na dag het beste probeert van te maken. Die gaandeweg al zijn illusies kwijtgeraakt. Voor een loon waarvoor de laffe bivakmutser niet eens zijn Browning boven haalt.

In zijn krant zal hij, na weer zo'n woelig nachtje vol onheil, die ochtend lezen dat de minister van Justitie en de minister van Binnenlandse Zaken meer middelen vragen voor de veiligheid en het recht. In zijn krant zal hij lezen dat de minister van Begroting met het kopje scheef antwoordt 'dat de problemen zullen worden opgelost wanneer ze zich aanmelden...'

Met dat ene zinnetje vanuit een beleid dat er al maanden geen echt meer is (vanwege Brussel-Halle-Vilvoorde en Madame Non) zal hij het moeten doen. Vol goede moed zal hij er morgen weer tegenaan gaan. Maar niemand die weet wat zijn leven is van elke dag. Niemand die zijn echte verhaal durft schrijven.


Copyright: De Benieuwde Ronsenaar. Stef Vancaeneghem.
(Geen gehele noch gedeeltelijke overname zonder voorafgaandelijke toestemming).

Labels:

04 februari 2008

BEAU MONDE


1. Waw, vier spontane bezekes van Moeder Katarakt Chris Lomme. Mijn enige verdienste daartoe is dat ik, na haar performance in de Ronsese Muziekacademie op Gedichtendagavond, naast Linda Vandekerkhove en Luc Dupont wat sta te socializen. Nu weet ik dus ook waarom Walter Grootaers om ‘Marieke’ kreunt. Een bom charisma daalt over ons neder. Ai Marieke Marieke, le ciel Flamand, entre Bruges et Gand..

Daar gaat ze
en zoveel gratie
heb ik nooit gezien
de bisschop zegt
dit is gods werk
buigt zijn grijze hoofd
en dankt de Heer

2. Op de zolder van het OCMW wordt me pas helemaal klaar duidelijk hoe de Ronsese Cultuurraad hier eigenlijk al enkele jaren echt grenzenverleggend bezig is. Nog niet zozeer omdat de onvermoeibare ploeg van voorzitter Marc De Turck erin slaagt om van Gedichtendag telkens weer een culturele top te maken. Nog niet zozeer omdat de auteurs van de alreeds gelauwerde stadsgedichten (Catherine Van Ongevalle, Paul Baekeland, Tine Mortier) stuk voor stuk meer dan één vaste drager voor hun poëzie in het Ronsese stadsbeeld verdienen. Maar ook en vooral omdat ze jaar in jaar uit heerlijk eigenzinnig blijven voortstreven naar onvoorspelbare verrassende locaties (de Sint-Martens, Canfijn), naar verrukkelijke creaties en combinaties (schoonheid met woorden in de sneeuw, op water) én naar niet altijd zo evidente interdisciplinaire verruiming (woord en kunst en woordkunst).

Het vaak zo pronkerige Ronsese verenigingsleven met zijn ‘markante madammen’ en genoegzaam tafelende heerkens van vermeende stand schiet hier dan ook schromelijk tekort in creativiteit om hierin op in te haken en hun reuzegommen der middelmaat eens een - voorzichtig - schopke onder de calorieweelderige kont te serveren. Het moet niet altijd monnik Mathieu Richard zijn of, god beware me, Jef Vermassen.

Hen eens te tonen ‘hoe schuune da Roonse zuive tooch ka zoan’ in dergelijke verdienstelijke, opmerkelijke initiatieven die een jaar zware arbeid en creatief denken betekenen van Ronsese doemensen die het nièt doen voor de glorie van een foto van henzelve in de gazet. Aan hen zal het dan ook alvast niet liggen dat die gapende kloof tussen schoonheid en ingedommelde zelfgenoegzaamheid hier zo groot blijft. Want het hele jaar door vergaderen ze, brainstormen ze om dan te gaan poetsen op een kille OCMW-zolder, te timmeren, te verhuizen, weer te vergaderen, weer te brainstormen enz.

En de enkele Ronsese kunstenaars die hier aldus andermaal een open kans krijgen om hun werk te tonen aan ‘eigen volk!’ zijn het aan zichzelf verplicht om volgende keer mee hun grenzen te verleggen. In anders dan al te voorspelbaar werk dat déjà vu is. Op het dak en in de hall van het ziekenhuis. Een ladder kan ook een opstap zijn naar hogerop.

3. Op een dag zitten schrijver Bart Plouvier en zijn vriendin de kunstenares Anne Vernimmen (onze illustratie) op het strand van Saint-Malo. De dag duurt eeuwig, van pure schoonheid. Dan biept de gsm: mama Plouvier dood.

Bart Plouvier schrijft er een subliem gedicht over. Je ziet het strand, hoort de meeuwen, de golven, je voelt de zon en vooral: je ziet de scheur in het hart van Plouvier. Je hoort de barst in zijn warme mooie stem, in de schittering van zijn taal.

Zeven zeeën moet je allicht hebben bevaren. Met Ferre Gignard jarenlang zijn opgetrokken als muzikant. Op tournee door Vlaanderen moet je getrokken zijn met Elsje Elewaut, Dirk Van Esbroek, Wigbert van Lierde. Door alle hete vuren moet je zoals Bart Plouvier gegaan zijn om dergelijk afscheid in woorden te kunnen vatten. Om die ‘Eiffelbrug’ van Temse te schilderen zoals hij dat doet.

Van Bart Plouvier ligt nu ‘Dorpers’ in de boekhandel (Manteau). Zijn beste roman, zo antwoordt hij me op mijn vraag op de vernissage van zijn werk en dat van Anne Vernimmen in Art Center Beukenhof.‘Dorpers’ dus, zeker als het erom gaat met taal werelden op te roepen.

Brusselmans vindt deze Bart Plouvier Vlaanderens derde beste schrijver. Na Lanoye op twee. En hijzelf: op één. Geef Brusselmans voor één keer gelijk. Wat de nummers twee en drie betreft.

4. In de eivolle bib van Brakel overtreffen Pat Donnez van Radio 1 en Bart Stouten van Klara elkander met de schoonheid van hun gedichten en met die van anderen. ‘Tiens, is de wereldburger er niet vandaag?’ vraagt de schalkaard Donnez zich af, omtrent Herman De Croo. Nee, alleen god is op àlle plaatsen tegelijk. Met Ierse en Schotse liederen voert de harpiste ons naar haar zevende hemel op aarde.
Donnez, Stouten en god (in die volgorde) zien haar, horen haar.
En beamen samen dat de schepping zeer welgeschapen is.

Donnez zijn stem is jazz. Doet me denken aan John Coltrane, ‘While my lady sleeps’. En Stouten die Blaise Cendrars voordraagt, je treint mee. Ik moet dringend in de file,tussen vijf en zeven om naar hem te luisteren op de radio. Zo te horen verhoogt het contrast tussen de wereld van staal en die van taal nog het luistergenot.

Met hun wedstrijd ‘Dichter bij de Vlaamse Ardennen’ scoren de bibliothecarissen van Brakel, Oudenaarde, Ronse, Maarkedal, Kluisbergen en Wortegem-Petegem in hun samenwerkingsverband hoog. Eerste laureaat is André Van Steenbrugge, directeur van het Koninklijk Atheneum, alias Bucolicus. Zijn kijk op de Vlaamse Ardennen mag er zijn. Er was dan ook unanimiteit bij de jury.

Hier heeft Vlaanderen
de ruggen gekromd
waar de boeren
hun lemen voeten
aan de taal vegen

Voor zo’n versregel krul ik mijn groenige Pelikan helemaal leeg.


'Beau Monde'. Blog Boek.
Copyright Stef Vancaeneghem.
Illustratie: Anne Vernimmen. (Pentekening volgens middeleeuwse techniek
).

03 februari 2008

WRITERS IN RESIDENCE


De Journalist

Op het einde van de maand doorwaak ik slapeloze nachten
omdat ik hunkerend op ‘De Journalist’ lig te wachten.
Ik verzeker u dat ik mijn lief nooit op een plek zo heftig kus
als ‘De Journalist’ in de gleuf van mijn brievenbus.

Elke maand verschijnt het ledenblad der journalisten
dat gevuld wordt met wetenswaardige berichten.
Welke collega heeft een kind gemaakt, wie heeft zich laten kisten?
Wie bleef er hetero en wie liep over van de neven naar de nichten?

Driftig ruk ik er de omslag af, sla ‘De Journalist’ nieuwsgierig open,
kijk of mijn naam in de kolommen wordt genoemd.
Misschien is een collega werkelijk met mijn lief gaan lopen
en word ik daardoor voor een dag bij het journaille beroemd?

‘k Schreef eind vorig jaar een open brief naar de bondssecretaris
met het verzoek hem te publiceren in ‘De Journalist’.
‘ k Dacht dat de brief van algemeen belang was voor ieder die niet wist
dat ongezouten taal niet altijd van een gestoorde, maar soms van een reporter is.

Ik kon mijn oren niet geloven en mijn hart ging bloeden
want ik had werkelijk nooit durven vermoeden
dat de vrijheid om te spreken al ophield in het blad der leden
en dat ‘De Journalist’ het vrije woord beschouwt als een verval der zeden.

Want de brief mocht niet verschijnen, vraag me niet waarom.
Tandenknarsend hoorde ik in het heiligdom
der persvrijheid het hypocriet gehuil
van de krokodil die tranen stort over het vlees in zijn reptielenmuil.

*

‘k Ben van de school van Heinrich Heine
(van de grote Duitse jood ben ik de Vlaamse kleine)
die zich vanaf zijn matrassengraf heeft verheven
en ook veel parels voor de zwijnen heeft geschreven.

Die me geleerd heeft dat we diegenen moeten verachten
die veinzen rechtop te lopen, maar kruipen in gedachten.
Daarom roep ik luid, en schreeuw ik: ‘Welke hond
beschermt mij tegen de secretaris van de journalistenbond?’

‘De Journalist’ maakt – hoera! – veel reclame en geeft adviezen
Hoe ik doodziek kan worden zonder mijn inkomen te verliezen.
Straks verzekert hij me tegen haaruitval en aids en alles waaraan een mens kan sterven
Maar wie beschermt de weerloze woorden die in zijn mond bederven?

Wat rest me anders dan mijn pen in vitriool te dopen
om de held die vanuit het Résidence Palace heel subversief
tegen de tirannen in Kigali en het Kremlin durft stormlopen,
te verwijten dat hij bang is van de weerklank van mijn brief?

Imposanter dan ’t geweld van duizend olifanten
drukkender dan ’t gewicht van miljoenen folianten
is de luis die zich in eer en geweten
in het censorblad ‘De Journalist’ heeft vastgebeten.

En nu vraagt u me zeker: ‘Wat staat er in die brief?
Is het een geheim? Mogen we het niet weten?’
En ik zeg dan: ‘Dat “De Journalist” hem publiceert, hij ligt in het archief.
hij is nog heel, als de secretaris hem niet heeft stukgebeten!’

Genoeg. Voortaan schrijf ik alleen nog brieven aan mijn lief,
en ‘k verklap u niet (’t venijn zit als de liefde in de staart)
waar ik haar grimmig kietel, mijn oude taart,
met de ezelsoren van mijn journalistenkaart.

Piet De Moor

Meer over Piet De Moor op www.pietdemoor.wordpress.com
en: http://www.knack.be/blog/blog-algemeen/71-83/de-journalist.html#3133