BLIJVEN SCHRIJVEN 

OUDE BELG.

In Ben Hur wordt de zogeheten Romeinse groet gebracht, gestrekte arm in schuine hoek naar de hemel, tristement célèbre. Vanuit die Romeinse tijd is er echter geen spoor te vinden van een zogeheten 'Saluto Romano'. Voor het eerst duikt die pas op in ‘De eed van de Horatii’ van Jacques-Louis David. Salon van Parijs, 1784. Het Romeinse Rijk is dan al lang, met of zonder gestrekte arm, compleet naar de Visigoten.

Van dat Parijse kunstenaarssalon waait de ‘Saluto Romano’ over naar de Verenigde Staten, duikt daar op in theaterstukken en tenslotte in Hollywood-prenten als Ben Hur en Quo Vadis.

De fascistische dichter Gabriele d’Annunzio lanceert die vermeende ‘saluto Romano’ in 1914 leep als politiek symbool, hierin gretig gevolgd door Benito Mussolini in 1920. Vier jaar later wordt de Duce hierin geïmiteerd door Adolf Hitler die hem verplicht maakt voor nazi-partijleden en vanaf 1933 voor alle Duitsers. (Niet dat die hem daarin allemaal zomaar gewillig volgen. ‘Drei Liter!’ is bij wijze van alternatief voor ‘Heil Hitler’ aanvankelijk heel populair).

Al van voor die recup van de zogeheten ‘Saluto Romano’ door Mussolini en Hitler heeft Baden Powell de groet gelanceerd in zijn scoutsbeweging. Voor de conservatieve opperscout is het gewoon ‘een mooi gebaar’. Dat een dan nog onbeduidende nazicreatuur uit Duitsland er de leuze Sieg Heil! (leve de overwinning) en gaandeweg ‘Heil Hitler!’ (leve mezelf) aan vast ‘haakt’ is voor Powell blijkbaar geen reden om het ‘mooi’ gedoe met de gestrekte rechterarm af te zweren onder de mast. Tot er dan toch een aantal scouts beginnen te vinden dat zoiets echt niet meer kan.

Wie dus zoals ik bij het 'nederkomen van d’avond en het zinken der zonne' als scout rond Ardense kampvuren heeft gestaan, een en al ontroering, pink onder de duim voor het beloftelied, uit volle borst het wondermooie avondlied meezingend, komt zo te lezen achteraf nog goed weg. Op een andere scoutskalender hadden we daar schoon staan blinken als Beverspatrouille, met onze gestrekte rechterarm. Terwijl het duister letterlijk en figuurlijk klom alom.

Ook de Olympische groet heeft trouwens aanvankelijk veel zo niet alles gemeen met de gestrekte rechterarm van de nazi’s. (Wie geen rechterarm meer had mocht van Hitler de linkerarm bezigen).

Veel daarover wordt vernomen van moraalwetenschapper Gie van den Berghe met diens boek ‘Sieg Heil! Van mythische groet tot verderfelijke ideologie’ bij uitgeverij EPO.

In een gesprek daarover met De Standaard zegt Van Den Berghe maar niet te begrijpen ‘dat de nationale vlaggen van bijvoorbeeld de Verenigde Staten, Het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk maar ook van ons land niet als veel verderfelijker gezien worden dan de Sieg Heil! Groet.’ Zo staat het er, in alle tinten grijs.

Gie Van Den Berghe: ‘Historici en ethici zijn het er immers grotendeels over eens dat in naam van die vlaggen en het kolonialisme nog veel meer mensen zijn afgemaakt, onderworpen en tot slaaf gemaakt. … We focussen graag op de nazi-periode omdat het ons vrijpleit. We storen ons 80 jaar na het begin van de Tweede Wereldoorlog nog steeds aan de Sieg Heil! groet maar ondertussen gebeuren er opnieuw onmenselijke dingen en kijken we opnieuw weg.’

Ja hallo. Rare kronkels nemen die moraalwetenschappers vandaag als je het me vraagt. Alsof er gradaties bestaan van het onnoemelijke waarbij de holocaust mettertijd lager gaat scoren dan kolonialisme en imperialisme.

Of hoe perceptie en waan van de tijd de geschiedenis gaandeweg herschrijven. Daarbij bijna geruisloos vaderlandsliefde, vrijheid en heldendom degraderend, relativerend, ‘duidend’ in het licht van pakweg kolonialisme en imperialisme.

En ik die al enige walging onderdrukken moest toen mijn (Hollandse) uitgever het vanzelfsprekend vond om zomaar, zonder mijn medeweten noch inspraak, vijf van mijn romans als een soort ‘weggeefding’ op de markt te smijten : met als weinig respectvolle voorplaat een… Belgische dweil.

Maar ach ik zal wel een ‘Oude Belg’ zeker? Of erger nog: een Belgicist, voor sommigen bijna een scheldwoord tegenwoordig.

Het zij zo. De rechterarm strek ik hoe dan ook alleen neerwaarts. Voor het rieken der vallende bladeren onder de plataan hier.

'BLIJVEN SCHRIJVEN'. Dagboek.