DE BENIEUWDE RONSENAAR

ALARMKREET ANNE-FRANçOISE MOREL:

RONSE REDDEN VAN DE SLOOPWOEDE

‘Mag ik er u er aan herinneren dat de ‘Aldi’ eertijds een kasteelvilla met omringend park was? Dat de toekomst van villa De Meestere (hoek Engelsenlaan de Mérodestraat) in 2001 opnieuw onzeker was? Langzaam lijkt de sloopdreiging ‘de koningin der Vlaamse Ardennen’ te verzieken.’

In een opmerkelijk protest zet Ronsenaar Anne-Françoise Morel, licentiaat Kunstwetenschappen en doctoranda Westerse Architectuur zich in ‘Ronse blogt’, de site van Het Nieuwsblad met een grondig onderbouwde kunsthistorische argumentatie af tegen de dreigende ondoordachte vernieling van Ronse's waardevol erfgoed.

‘Ik houd geenszins een pleidooi voor de 'bevriezing' van de stad’, aldus Morel. ‘Ik pleit echter voor een doordacht beleid dat vertrekt vanuit een meerwaarde voor stad. Dit vanuit de optiek van het huidige culturele beleidsplan. Voor een beleid dat niet louter teert op kortstondige economische pseudovoordelen, die op lange termijn nefast zijn.’

Anne-Françoise Morel: ‘Wat op de webstek van de stad onder ‘Ronse historisch’ als een betreurenswaardig feit te lezen valt, lijkt plots niet erg veraf: ‘Het kasteel van Nassau-Siegen’: … De laatste koper, Alexandre-Louis Van Hove, kon het gebouw niet alleen onderhouden en bood het in 1821 voor een bescheiden som te koop aan aan het stadsbestuur. Burgemeester Eugène-Ferdinand Fostier verwierp het aanbod, waardoor het kasteel nog verder verviel en in 1823 volledig afgebroken werd…’

‘Ontnuchtering is groot’‘

'Tot enkele maanden geleden scheen de droom misschien toch werkelijkheid te worden’, aldus Morel. ‘De aanstelling van een cultuurbeleidscoördinator, het erfgoeddossier van het Ename-expertisecentrum omtrent de herwaardering van het Ronsese Vrije en de uitwerking van het stadsontwikkelingsproject ‘De Kloef’ met dé top van de hedendaagse architectuur (Robbrecht&Daem architecten, Jo Crépin)…het was té mooi om waar te zijn! De ontnuchtering is erg groot: de dreigende goedkeuring voor de inplanting van een industriezone pal rechtover ‘Landhuis’ Villa Carpentier, de potentiële afbraak van de villa Portois (stadsarchitect Massez) aan de Engelsenlaan, de apathische houding ten aanzien van het aanslepende vandalisme (en slopingen) op het oude kerkhof…’

Bedreigd erfgoed

Met vakbekwame precisie toont Morel ons de bedreigde pijnpunten van het Ronsese erfgoed. We zetten ze hieronder op een rij.

Oud Kerkhof.

‘Het concept van de negentiende- en vroegtwintigste-eeuwse begraafplaats was vergelijkbaar met dat van een beeldentuin. De oude Ronsese begraafplaats kan zich geenszins meten aan de oude begraafplaats van Laken of de prachtige site te Evere. Niettemin zijn er enkele bescheiden monumenten die een zekere artistieke waarde hebben. Kunsthistorica Sarah Devos repertorieert in haar thesis een aantal (lokaal) waardevolle elementen waaronder het familiegraf van de Carpentiers. Dit is een art nouveau realisatie van Victor Horta. Dit zou een mooie oase van rust bij het stadcentrum kunnen zijn, indien er meer aandacht zou uitgaan naar het onderhoud van de zerken, aanleg van ‘groene perken’ en vooral het aanpakken van vandalisme.’

Villa Carpentier.

‘Villa de Platanen (alias Carpentier) is één van de weinige beschermende monumenten te Ronse. Het is een realisatie van dé Belgische art nouveau architect Victor Horta. Deze villa is het enige bewaarde totaalconcept waarbij architectuur, interieur, park en de omgeving als ‘Gesamtkunstwerk’ opereren.

De inplanting van het industrieterrein Pontstraat West betekent niet enkel een onherstelbare aantasting aan het oeuvre van Horta, meer nog het verdoemt het monument tot ‘een verleden zonder toekomst’

Toegegeven, toerisme alleen kan Ronse niet vooruithelpen. Socio-economische ondernemingen zoals bvb de eerste eurometropool Kortrijk-Lille zouden dat wel kunnen... maar dat laat men dan weer aan zich voorbijgaan...'

Villa Portois

‘Eind 2007 is een stedenbouwkundige aanvraag ingediend door een bouwpromotor om deze villa (Engelsenlaan, 97) te slopen met als doel ‘het optrekken van nieuwe woningen. Deze villa maakt echter zelf intrinsiek deel uit van de stedelijke wooncultuur ca. 1920.

De negentiende-eeuwse traditie van de jachtvilla's heeft zich in de twintigste eeuw vermengd met de rijkelijke wooncultuur van de negentiende-eeuwse herenhuizen. Wonen in de stad werd gekoppeld aan het ontspannen in de groene omgeving. Dit heeft geleid tot het bouwen van riante villa's omgeven door tuinen, langsheen hoofdstraten die leiden naar het stadscentrum.

Het hier besproken pand (1925) is een mooi voorbeeld van deze vernieuwde wooncultuur. Daarenboven is het een realisatie van voormalig stadsarchitect A. Massez, dat archivalisch gedocumenteerd is. Het gebouw schrijft een stuk stadsgeschiedenis dat gevrijwaard dient te worden.

Dit niet enkel omwille van het ontwikkeld historische argument, maar des te meer omwille van de architecturale waarde van het pand. Het architectuurontwerp vertoont een zeldzame vorm van eclectisme dat gebaseerd is enerzijds op de negentiende-eeuwse Amerikaanse villabouw in de traditie van architect Jefferson.

Dit valt stilistisch af te lezen in de benedenverdieping en in het bijzonder het portaal. De bovenbouw daarentegen refereert aan invloeden van de Normandische villabouw.

Dit alles omringd door een groene tuin. Binnenin schijnt het huis, volgens het repertorium Bouwen door de eeuwen heen, ook waardevol ingericht te zijn.’

Tot zover een greep uit het knappe betoog van Anne-Françoise Morel.

Visie op de Renaixance

Op een moment dat de Ronsese Erfgoedraad wordt opgericht kan het Ronsese bestuur niet voorbij aan deze scherpe analyse van Ronse’s bedreigde erfgoed. De zorg van Anne-Françoise Morel wordt door heel wat Ronsenaars gedeeld.

De Ronsenaars hebben in de afgelopen decennia al teveel waardevol erfgoed weten platslaan om deze alarmkreet zomaar achteloos te negeren. Wat bijvoorbeeld met het oude dodenhuisje (voormalig Uutvercoren), wat met Villa Portois, wat met de oude Sint-Martens?

Die nieuwe industriezone aan de Pontstraat West moet en zal er natuurlijk wel komen. Laat daar geen misverstand over bestaan of nieuwe nefaste onenigheid rond ontstaan : zo dat ze de lang verwachte ontsluiting via de N60 mogelijk maakt.

Het Strategisch Plan Dupont-Vandekerkhove en de drang naar een nieuwe toekomst voor Ronse begint echter inderdaad met de zorg om waardevol patrimonium.

Wij pleiten hier voor een gelijkmatige dynamiek van beide. Werk op de plank dus voor de Ergoedraad.

In die zin is het pleidooi van Anne-Françoise Morel van uitzonderlijk belang voor een zorgzame en geslaagde Renaixance. Dat jonge Ronsenaars dermate van Ronse houden en erin geloven is een aardige opsteker voor al wie - Tuupe vuir Roonse - samen met ons onwrikbaar en onverzettelijk blijft geloven in Ronse.

(Foto: Ronse Blogt/Het Nieuwsblad)