OVER LEVEN VOOR GEVORDERDEN

Eerst dienden we van jou thuis lege stekjesdozen van Union Match bijeen te sprokkelen. Morgen meebrengen naar de klas. Een lichte verwarring maakte zich van ons ‘meester’ daar op onze veilige achterste bankjes van je Eerste Studiejaar. Hadden we dan, als voortaan grote collegejongens met ons naar vers leder ruikend boekentasje, hiervoor Annietje Blanckaert en de andere welgemanierde Schotse jurkjes van de kakschool bij zuster Zenobie in de patronage aan de Hoogstraat achter ons gelaten? Voor alweer zo’n stom rondje verwijfd knutselen?

Rustig deed je ons voor hoe we van die stekjesdozen ons eerste klasseersysteem konden maken: bovenop elkaar geplakt met melkachtige colle-tout, als evenvele secrete rangeerladetjes. Voor de ladeknoppen had je zelf gezorgd: koperen spijkers die ik herkende van op mijn bottines en waarrond ik ’s ochtends stoer mijn veters snoerde.

Zo konden we zelf, zo zei je, voor de rest van het jaar elke dag inschatten waar we aan toe waren. Dit klasseerkastje zou ons kluisje worden voor al de goede punten die je ons, voor elk flink antwoord of knap huiswerk, schenken zou. Slechte punten had je niet. Je schonk ons alleen goede. Maar je nam ze wel terug telkens we er met onze passe-montagne naar gooiden.

In alles wat je ons aldus met oeverloos veel geduld en zachte stem uitlegde straalde je rust, gezag en minzaamheid uit. Je trok de hele wereld voor ons open. Je leerde ons schrijven met inkt die je voorzichtig vanuit grote donkere flessen in de witte porseleinen potjes vooraan op onze bank kieperde. Je leerde ons hoe we onze kroontjespen in een hoek van vijfenveertig graden schuin zuid-zuidoostwaarst over onze rechter voorarm dienden te houden, met lichte druk om krasjes op ons eerste schoolschriftje en breuken van onze pen te vermijden. Zorgvuldig deed je ons voor hoe we moesten omgaan met vloeiblad en gom.

Alsof je er zelf helemaal rond was gestapt, toonde je ons de hele planeet op je gigantische aardbol. Je zong van de uil die op de perenboom zat en de vier weverkens. Je vertelde over de kinderjaren van Jezus en je zei ons hoe schoon het leven toch kan zijn als we mekaar gaarne zien. Je gaf ons zin om zo rap mogelijk zoveel mogelijk te weten. Niet om alles beter te weten, wel om er achter te komen dat we aan het einde van de reis alleen maar weten dat we niks weten.

*

André Deschaumes is dood in zijn 91ste levensjaar. Hij was een meester in de mooiste betekenis van dat woord. Van een klasse die ervoor zorgde dat je eigenlijk gaarne voor altijd bij hem had willen zitten blijven. Ware het niet dat je in die tijd zo snel mogelijk groot wou worden om door te groeien naar de hogere klassen. Bij Jotie's papa, meester Marcel Thooft met zijn blokfluit. Bij Lionel Deventer met zijn uniek vrijwillig na-studiesysteem (zodat je even na vieren zorgeloos naar huis kon met je alreeds gedane huistaak). Bij de rechtvaardige Gilbert Dhaeze met zijn levenswijsheid die ons tenslotte klaarstoomde voor de Griek-Latijnse.



















Meester Deschaumes, ik ga je missen in dit Ronse van vandaag alwaar schooldirecteuren al te gezagsgetrouwe manàààgers van elkaar concurrerende onderwijszuilen geworden zijn. Waar jonge nochtans bekwame en hard werkende schoolmeesters het onderwijs verlaten omdat ze al tezeer worden platgewalst door De Hogere Onderwijsinstanties en hun almachtige machtsblokken. Door die ouwe knarrenkliek uit Rome die van de wereld niet weet en van de holocaust ook al niet. Door dat belerend Oxford-vingertje in de lucht van Frank Vandenbroucke die, anders dan de gevallen wielrenner, denkt dat hij God is. Door het vrijmetselaarsnetwerk van schortjes en passertjes. Door de duizelingwekkende nivellering naar omlaag omtrent mijn kind schoon kind. Ook in het straatbeeld van Ronse ga ik je missen, Oude Meester en ik schrijf 'Oude Meester' met majusculen en in de betekenis van grote, oude levenskunstenaar. Je leerde me lezen en schrijven. Later kwam je thuis aanbellen met de nieuwste lading boeken van het Davidsfonds. Je schonk me mijn prilste schrijfgenoegens. Je toonde me de schoonheid van letters en letteren en dat was een cadeau voor het leven. Eén van de mooiste.

Adieu, Meester Deschaumes. Vanuit alle klassen van al je leergangen is het onze beurt om je al onze stekjesdozen bijeen vol goeie punten te schenken. Jammer dat we er pas vandaag achter komen dat je verjaarde op 1 april. Anders hadden we zo'n visje op de rug van je stofjas gehaakt aan de grote kapstok naast je pupiter. Zeker weten.

(De tekening is van je achterkleinkind Noach Deschaumes. Eerste leerjaar, dat spreekt.)

'Over Leven Voor Gevorderden'.
'Tetietatutes'. Virtueel Dagboek.
Copyright: Stef Vancaeneghem.